In 2024 eindigde mijn concertjaar met The Ex in het Bimhuis. Het nieuwe concertjaar begon afgelopen zaterdag op dezelfde plek, ditmaal met vaste zitplaatsen en de Amerikaanse formatie Irreversible Entanglements.

Irreversible Entanglements zijn geliefde gasten in het Bimhuis. Dit was hun derde bezoek aan de Amsterdamse concertzaal aan de Piet Heinkade. Het Amerikaanse kwintet begon met een meer dan een uur durende aaneenschakeling van vrije improvisaties inclusief variaties op nummers van het relatief toegankelijke, vierde fysieke album Protect Your Light (2023), de eerste op het jazzlabel Impulse! De muzikanten hielden de set onder meer spannend door regelmatig van instrument te wisselen. Rietblazer Keir Neuringer legde zijn sopraan- en tenorsaxofoon terzijde om naast jazzakkoorden ook spacey geluiden uit een Fender Rhodes op te roepen. Trompettist Aquiles Navarro gaf vrij spel aan Forbidden Planet-achtige opwellingen uit een synthesizer. Drummer Tcheser Holmes verplaatste zich even naar de percussie-instrumenten links op het podium. Bassist Luke Stewart streek de snaren soms in plaats van te tokkelen. Ergens halverwege pakte hij een duimpiano, wat voor de andere bandleden een teken was om even gas terug te nemen.

Irreversible Entanglements (v.l.n.r.: Aquiles Navarro, Camae Ayewa en Keir Neuringer

Holmes’ vlotte drumwerk gaf de snelle nummers een onweerstaanbare drive. Breed glimlachend onderbrak hij de ritmestroom met onverwachte breaks. De set bevatte nauwelijks duidelijk afgebakende solo’s, van het soort dat traditiegetrouw wordt beloond met applaus. De blazers bleven merendeels met elkaar in dialoog. Een korte bassolo was vooral bedoeld als aanloop naar een volgende fase in de improvisatie. Pas in de kalme afsluiting mocht Navarro iets meer op de voorgrond treden, wat hij op bescheiden wijze deed. De vocalen van Camae Ayewa vormden de verbindende factor in de muziek. Ze kon kalm voordragen zoals Laurie Anderson dat ook doet en haar stem verheffen als een protestleider in de voorhoede van een demonstratie. Ayewa’s geëngageerde teksten bestaan niet uit politieke slogans, maar zijn poëtische woordassociaties met herhalingen en variaties daarop. Ik kon haar goed verstaanbare verbale zoektocht niet altijd helemaal volgen, maar ving genoeg trefwoorden op om de grote lijnen te herkennen.

Een paar dagen voor de inauguratie van het oranje monster in Washington D.C. is genoeg reden om de toekomst somber in te zien. De muzikanten lieten zich niet tot somberheid verleiden. Uiteindelijk werd het optreden een lofzang op de vrijheid. We can all be free. The devil can’t hold me, the system can’t hold me. We keep shining. Deze optimistische invalshoek werd doorgezet in de feestelijke toegift Protect Your Light.

Het Bimhuis-concert van Irreversible Entanglements is in z’n geheel terug te zien op YouTube.

Voordat de storm later vandaag 2024 wegblaast en plaats vrijmaakt voor 2025, laat ik hier mijn jaarlijstjes achter met albums, boeken, concerten en films die me het afgelopen jaar het meest konden bekoren.

Nieuwe albums (alfabetisch) Able Noise – High Tide

High Tide is de eerste vinyluitgave van het in Den Haag residerende Nederlands/Griekse duo Able Noise, bestaand uit George Knegtel (baritongitaar) en Alex Andropoulos (drums). Het duo heeft alle mogelijke middelen die de studio biedt ter hand genomen om de eigen capaciteiten en beperkingen om te zetten in composities die klinken als deconstructies. Alles wat als duo en in diverse gelegenheidsbezettingen is ingespeeld, wordt door het mengpaneel opgepeuzeld, verteerd en in nieuwe vorm uitgespuwd. Het werkproces begint direct extreem bij opener To Appease waar de toonhoogte van de gitaarakkoorden wordt bepaald door het manipuleren van de afspeelsnelheid van de bandrecorder.

Aidan Baker & Dead Neanderthals – Cast Down And Hunted

Elk jaar bezoek ik de Onafhankelijke Label Markt om onder meer nieuwe uitgaven aan te schaffen van Moving Furniture Records. Meerdere albums van dat label verdienen een plaats in dit lijstje, zoals de experimentele ambient van Bruno Duplant (du silence des anges) of Elif Yalvaç (Vection). Mijn keuze is uiteindelijk gevallen op de twee plaatlange drones van de samenwerking tussen Canadese gitarist Aidan Baker en het Nederlandse duo Dead Neanderthals. Een massieve muur ter bescherming van het naderende onheil.

Comes • Veldman – Manifest Exodus

Hessel Veldman nam onlangs afscheid als coördinator en redacteur Eigentijdse Muziek/Crosslinks van de Concertzender waar hij twintig jaar geleden begon met het maken van muziekprogramma’s. Hij heeft nu nog meer tijd voor het maken van eigen muziek, iets waar hij zich al sinds de jaren zeventig mee bezighoudt. Begin dit jaar verscheen Manifest Exodus, een album samen met Martijn Comes. Op zoek naar licht via donkere ambient en drones. De presentatie van Veldmans volgende album (samen met Marianna Maruyama) staat voor 23 januari 2025 gepland in OCCII met onder meer de terugkeer van de band Gorgonzola Legs.

Ibelisse Guardia Ferragutti & Frank Rosaly – MESTIZX

Als ik niet had opgelet stond deze top 10 volledig in het teken van uitgaven van International Anthem Recording Co., een van de meest in het oor springende avontuurlijke jazzlabels van de laatste jaren. Het label is gestart in Chicago waar ook drummer Frank Rosaly vandaan komt. Net als de in Bolivia geboren zangeres en performer Ibelisse Guardia Ferragutti woont hij in Amsterdam. De twee muzikanten haalden voor het album MESTIZX inspiratie uit hun Boliviaanse, Braziliaanse en Puerto Ricaanse roots in een zoektocht naar hun identiteit als muzikale nomaden. Latijns-Amerikaanse ritmes gaan moeiteloos samen met invloeden uit avant jazz, art punk, electronica en postrock.

Jeff Parker ETA IVtet – The Way Out Easy

Naast onder meer de Concertzender is Mixcloud een plek voor het (her)ontdekken van nieuwe muziek en vergeten klassiekers. Een van mijn favoriete programma’s is nog steeds de KOSMOS KLUB die Ajay Saggar samenstelt voor het Rotterdamse Radio WORM en Slack City Radio uit Brighton. Saggar plukt spontaan platen uit allerlei stijlen uit zijn collectie en laat met veel enthousiasme recente aanschaffen horen. Het meeste komt van krakend vinyl, dus er blijft wel eens een plaat hangen. Als een track een hele plaatkant in beslag neemt dan draait de dj die in complete vorm, zoals Late Autumn, de B-kant van het dubbelalbum The Way Out Easy van gitarist Jeff Parker met ETA IVtet (dat verder bestaat uit bassist Anna Butterss, drummer/percussionist Jay Bellerose en saxofonist Josh Johnson), een prachtig kalm opgebouwde melancholische improvisatie waarin niemand de hoofdrol opeist. Na het horen van Late Autumn bestelde ik The Way Out Easy direct bij Amsterdamse platenzaak Rush Hour.

Neighbours Burning Neighbours – Burning Neighbours

Burning Neighbours kon dankzij crowdfunding gerealiseerd worden. Het duurde even voordat het resultaat aan de wereld gepresenteerd werd, maar het was het wachten meer dan waard. Noise en melodie zijn in harmonie in nummers vol onverwachte wendingen. Emoties verspringen soms binnen een paar maten van kleur. Een schreeuw komt uit in een fluistering en gitaarakkoorden schuren als slijpstenen links en rechts in het geluidsspectrum tegen elkaar. Van vonk tot vlam tot ontlading.

Orchestre Tout Puissant Marcel Duchamp – Ventre Unique

Ventre Unique van het Zwitserse collectief Orchestre Tout Puissant Marcel Duchamp is een dartele avant-gardistische fusie van postpunk, folk, krautrock en Afrikaanse ritmes die me terugbrengt naar de tijd van genre-overschrijdende muziek uit de jaren tachtig van bijvoorbeeld OTPMD’s landgenoten Debile Menthol en labels als Crammed Discs en RecRec Music.

somesurprises – Perseids

Van alle platen in dit lijstje heb ik een fysiek exemplaar in huis, behalve van Perseids. Twee leden van de band somesurprises deden in 2024 een korte Europese tournee zonder merchandise op zak. Hopelijk komt de volledige band komend jaar alsnog naar Nederland. De band uit Seattle speelt een combinatie van dreampop en shoegaze, twee genres die ik niet bepaald volg. De dreamgaze van somesurprises is een wereld apart vanwege de elegante arrangementen en de zuivere engelenzang van Natasha El-Sergany.

Astrid Sonne – Great Doubt

Op het derde album van Deense componist en altviolist Astrid Sonne is de stem meer naar de voorgrond getreden, niet voor melodieuze uithalen, maar voor haast onbewogen gestelde vragen en uitingen van twijfels genesteld in arrangementen waarin songstructuren de confrontatie aangaan met experiment.

TRAINING with Ruth Goller – threads to knot

Bassist, componist en vocalist Ruth Goller had een productief jaar met de uitgave van haar tweede soloalbum Skyllumina en de heruitgave van het debuut Skylla uit 2021. Goller zingt op beide platen, alleen of in koor, al improviserend over verschillend gestemde baspatronen waarbij flageoletten de boventoon voeren. Op het album met het Duitse duo TRAINING klinkt haar sporadische zang galmend in de verte en gaat het zware basgeluid regelmatig door vervormingsapparatuur. De vrije improvisaties zijn tot stand gekomen door middel van het procedé cadavre exquis waarbij muzikanten thema’s, patronen en noten aan elkaar doorgeven waarvan de compositielogica pas gaandeweg duidelijk wordt. De uitkomst is ook voor de luisteraar telkens een (prettige) verrassing.

Albums (heruitgaven – alfabetisch)

• Aphrodite’s Child – 666 (1972)
• CHBB – CHBB (compilatie – 1981)
• Gastr Del Sol – We Have Dozens Of Titles (compilatie – 1993-1998)
• Grupo De Improvisacion Tercer Mundo – Un Hilo De Luz (1989)
• Noah Howard – Patterns (1973)
• Ike Yard – 1982
• Okay Temiz – Drummer Of Two Worlds (1980)
• Throbbing Gristle – The Third Mind Movements (2009)
• Toru Yamanaka & Teiji Furuhashi / Dumb Type Theater – Every Dog Has His Day (1985)
• Toru Yamanaka & Teiji Furuhashi / Dumb Type Theater – Plan For Sleep (1986)

Een selectie van muziek uit 2024 is te beluisteren via mijn account op Mixcloud.

Concerten (chronologisch)

Een van de beste optredens die ik in 2024 zag, was geen concert maar een marathonperformance tijdens het Holland Festival. Voor zijn project Sisyphe verplaatste de Canadese kunstenaar Victor Pilon twaalf dagen achter elkaar, zes uur per dag met een simpele schep een zandheuvel van de ene naar de andere kant in het Transformatorhuis op het Amsterdamse Westergasterrein. Hij nam zijn taak als scheppend kunstenaar wel heel erg letterlijk. Zijn inspiratie was het essay De mythe van Sisyphus van Albert Camus over een personage uit de Griekse mythologie dat, door de goden gestraft vanwege zijn hoogmoed, een grote ronde steen naar de bergtop moest verplaatsen om het voorwerp daar vervolgens naar beneden te zien rollen waarna hij weer opnieuw moest beginnen, tot in het oneindige. Een man met een schep en een hoop zand klinkt op papier niet bijster interessant, maar tijdens de kleine twee uur dat ik van het schouwspel meemaakte gebeurde te veel om hier even kort samen te vatten. Het was een louterende ervaring, deels veroorzaakt door de manier waarop Pilon de toeschouwers bij zijn project betrok. We waren niet alleen getuige van zijn op het eerste oog weinig zinvolle activiteit, maar werden ook uitgenodigd hem te helpen wanneer hij even bij moest komen van de fysieke arbeid. Door de schep over te nemen, even vast te houden en elkaar in de ogen te kijken werd het absurde (of, zoals u wilt, zinloze) bestaan draaglijk, al was het maar voor heel even.

• Abstract Concrete (OCCII, 1 februari)
• Library Card (Paradiso, 22 april)
• The Messthetics & James Brandon Lewis (Tolhuistuin, 23 mei)
• Vanity Project (Zaal 100, 14 september)
• Einstürzende Neubauten (TivoliVredenburg, 24 september)
• The Ex (Paradiso, 25 september)
• Tramhaus + Neighbours Burning Neighbours + Texoprint (Paradiso, 2 oktober)
• somesurprises (OCCII, 18 oktober)
• Party Dozen + Water Damage (OCCII, 7 november)
• Pascal Plantinga & friends (Paradiso, 10 november)

Boeken (alfabetisch)

Boeken namen sinds vorig jaar meer tijd in beslag dan films en dat is in 2024 niet minder geworden. Literatuur en film gaan mooi samen in Lichtspel, de Nederlandse vertaling van Daniel Kehlmanns Lichtspiel (2023). Op de kaft staat een illustratie van een scène uit Die Büchse der Pandora (1929), het zwijgende meesterwerk van Duitse filmregisseur G.W. Pabst. Het boek begint later, wanneer Pabst zijn Amerikaanse filmcarrière ziet stranden na de flop A Modern Hero (1934), vanwege familieomstandigheden terugkeert naar Duitsland en daar zijn werk voortzet onder de naziheerschappij. Er moet brood op de plank, tegen beter (ge)weten in. Hoogtepunt van het boek is de moeizame productie tijdens oorlogstijd van wat de regisseur zelf beschouwt als zijn potentiële laatste meesterwerk.

Dit zijn de overige memorabele boeken die ik in 2024 heb gelezen:

• Askruis (Antoine Sénanque) – Een middeleeuwse thriller met de pest als aanstichter.
• Blue Sisters (Coco Mellors) – Rouwverwerking in New York.
• Caledonian Road (Andrew O’Hagan) – De gestage afbrokkeling van het Verenigd Koninkrijk na Brexit.
• Het Gele Huis (Mieko Kawakami) – Een schrijnend drama over ongehuwde, laagopgeleide vrouwen overlevend aan de rand van de Japanse maatschappij.
• The God Of The Woods (Liz Moore) – Thriller over verdwijningen in Amerikaans vakantiepark legt klassenverschillen bloot.
• De Bewaring (Yael van der Wouden) – De Holocaust klopt aan bij een huis in naoorlogs Overijssel.
• James (Percival Everett) – The Adventures of Huckleberry Finn gezien vanuit het perspectief van een ontsnapte slaaf.
• Het Late Leven (Bernhard Schlink) – Een berustende vertelling over de kunst van het loslaten.
• Faxen aan Ger 6: Ik Kus Uw Handen Duizendmaal (Nicolien Mizee) – Openhartige en vaak grappige observaties over dagelijks menselijk gedrag.
• Long Island (Colm Toibin) – Hoe te ontsnappen aan benauwende kleine leefgemeenschappen zoals de aangetrouwde familie of een klein dorp waar iedereen elkaar kent.
• Orbital: A Novel (Samantha Harvey) – Het zicht vanuit een rond de aarde draaiend ruimtestation werpt op ontroerende en poëtische wijze een relativerend licht op ons nietige en kwetsbare aardse bestaan.
• Playground (Richard Powers) – Natuur en AI staan tegenover elkaar in een boek waarin de lezer op het verkeerde been wordt gezet.
• The Third Realm: A Novel (Karl Ove Knausgård) – In het derde deel van de reeks Morning Star worden iets meer vragen beantwoord over de invloed van een blackmetalband op de verschijning van een onverklaarbaar hemellichaam en het opstaan van de doden, maar er blijven nog heel veel raadsels over om met smacht uit te kijken naar de volgende delen.
• Wolf (Lara Taveirne) – Rouwverwerking in Vlaanderen.

Films (Blu-rays) The Agitator: Three Provocations From The Wild World Of Jean-Pierre Mocky

Vorig jaar ging het label Radiance van start met het uitgeven van minder bekende en soms totaal vergeten parels uit de wereldcinema. Ik had me voorgenomen om elke uitgave blind aan te schaffen, maar de stroom Blu-rays bleek niet bij te houden. Ik beperkte me dit jaar uiteindelijk tot wat ik bij Concerto in de schappen tegenkwam. Meerdere aangeschafte schijfjes liggen nog steeds te wachten om uit het plastic gehaald te worden. Een van de uitgaven waar ik het meest naar uitkeek was de box met drie films uit de jaren tachtig van Franse regisseur Jean-Pierre Mocky (1929-2019). Mocky had een krachtige visuele stijl en een scherp oog voor opvallende locaties. Na het zien van het labyrint aan vervallen straatjes in het plaatsje Annonay, dat in horrorfilm Litan (1982) tijdelijk een fictieve naam heeft gekregen, staat de Ardèche al een tijdje hoog in mijn lijstje met gewenste vakantiebestemmingen. En als het festival van de doden in Annonay geen jaarlijkse traditie is, dan zou het alsnog geïnitieerd mogen worden om de mysterieuze nachtmerrie weer tot leven te wekken. In de naargeestige satire Kill The Referee (1984) achtervolgen opgefokte voetbalsupporters een scheidsrechter en diens vriendin tot aan hun woning in het fotogenieke Les Espaces d’Abraxas dat later ook als filmlocatie gebruikt zou worden in onder meer Brazil (1985) en The Hunger Games: Mockingjay – Part 2 (2015). Derde film Agent Trouble (1987) sprak me iets minder aan, ondanks de aanwezigheid van Catherine Deneuve.

Closed Circuit (Giuliano Montaldo, 1978)

Eind jaren zeventig zag ik als tiener een Italiaanse televisiefilm over een moordmysterie dat zich afspeelt in een bioscoop tijdens de matineevoorstelling van een western. Het einde ben ik nooit vergeten, maar de titel wel. Een internetrubriek van Hans Beerekamp voor vragen over vergeten filmtitels maakte tientallen jaren later duidelijk dat ik niet de enige was op wie de film indruk had gemaakt. Het bleek te gaan om Closed Circuit (originele titel: Circuito Chiuso). De film was geschikt om in bioscopen te draaien, maar dat is er nooit van gekomen, op een enkele festivalvertoning na. Dit jaar verscheen in de VS eindelijk een versie op Blu-ray met allerlei interessante extra’s. De onderliggende kritiek op de toenemende invloed van film en televisie was me indertijd ontgaan, daarvoor was ik te veel bezig met het oplossen van het raadsel. Over de inhoud zal ik verder niets verklappen. Een verhaal van Ray Bradbury was in ieder geval een uitgangspunt, dus dan weet de kenner in welke hoek je het moet zoeken.

Overige heruitgaven:

• Dogfight (Nancy Savoca, 1991) Criterion
• Faraon (Jerzy Kawalerowicz, 1966) Second Run
• I, Excecutioner (Tai Kato, 1968) Radiance
• Lone Star (John Sayles, 1996) Criterion
• The Outcasts (Robert Wynne-Simmons, 1982) BFI
• Trenque Lauquen (Laura Citarella, 2022) Radiance

Teleurstellende heruitgave: The Linguini Incident (Director’s Cut)

David Bowie had gevoel voor humor, maar dat maakte hem nog geen komisch talent. De zanger wist dat hij vanwege zijn gebit ongeschikt was als love interest in een romantische komedie. Desondanks deed hij een poging in de Amerikaanse misdaadkomedie The Linguini Incident (1991). De film kreeg het groene licht van producer Arnold Orgolini die wel heel snel tevreden was met de eerste versie van het script dat regisseur Richard Shepard samen met Tamar Brott had geschreven tijdens een kortstondig hotelverblijf. De producer verwachtte waarschijnlijk een Desperately Seeking Susan II met eveneens Rosanna Arquette in de hoofdrol. Na een moeizaam maakproces, met financiering uit dubieuze bronnen en nog wat extra geld uit Bowie’s eigen zak, werd de film uit Shepards handen genomen en tot een versie gemonteerd waar hij zelf niet achter stond. De Amerikaanse première werd overschaduwd door rellen in Los Angeles na de vrijspraak van de politieagenten die Rodney King een jaar eerder hadden mishandeld. Dit jaar verscheen de director’s cut in een uitgebreide Blu-ray-uitgave inclusief het origineel. De nieuwe versie is korter, maar niet beter. Het gaat al helemaal mis wanneer in de openingsscène in een heel lelijk geel lettertype een totaal overbodige introductie wordt gegeven als vervanging voor weggeknipte scènes. De komische timing laat te wensen over omdat de acteurs zo te zien gedeeltelijk aan het improviseren zijn. De met veel plezier in een bijrolletje acterende Marlee Matlin is samen met het Dali-achtige decor van het restaurant een van de weinige lichtpuntjes. Cameraman Robert Yeoman zou later tot grote hoogten reiken in films van onder meer Wes Anderson.

Films in de bioscoop (alfabetisch)

Dit jaar ging ik beduidend minder vaak naar de bioscoop. Het was eenvoudiger geweest een lijst samen te stellen met de beste films die ik in 2024 niet heb gezien, zoals Bird, Los Delincuentes, A Different Man, Do Not Expect Too Much From The End Of The World en Soundtrack To A Coup d’État. Met wat schraapwerk heb ik een redelijk gevarieerde top tien bij elkaar verzameld met een moderne screwball-komedie, een Italiaans schelmenavontuur, een Iraanse opgestoken middelvinger, Australische dystopische sciencefiction, een Poolse aanklacht tegen politiek misbruik van vluchtelingen, een Belgisch potentieel liefdesverhaal met mos, een lesbische neo noir, een boeddhistische film die deels met gesloten ogen ervaren kan worden, een kantoorkomedie over doodsverlangen en een Holocaustfilm met personages die denken dat ze niet gadeslagen en beoordeeld worden (door ons, de geschiedenis en/of God zelve).

• Anora (Sean Baker)
• La Chimera (Alice Rohrwacher)
• Critical Zone (Ali Ahmadzadeh)
• Furiosa: A Mad Max Saga (George Miller)
• Green Border (Agnieszka Holland)
• Here (Bas Devos)
• Love Lies Bleeding (Rose Glass)
• Samsara (Lois Patiño)
• Sometimes I Think About Dying (Rachel Lambert)
• The Zone Of Interest (Jonathan Glazer)

Voordat de storm later vandaag 2024 wegblaast en plaats vrijmaakt voor 2025, laat ik hier mijn jaarlijstjes achter met albums, boeken, concerten en films die me het afgelopen jaar het meest konden bekoren.

Nieuwe albums (alfabetisch) Able Noise – High Tide

High Tide is de eerste vinyluitgave van het in Den Haag residerende Nederlands/Griekse duo Able Noise, bestaand uit George Knegtel (baritongitaar) en Alex Andropoulos (drums). Het duo heeft alle mogelijke middelen die de studio biedt ter hand genomen om de eigen capaciteiten en beperkingen om te zetten in composities die klinken als deconstructies. Alles wat als duo en in diverse gelegenheidsbezettingen is ingespeeld, wordt door het mengpaneel opgepeuzeld, verteerd en in nieuwe vorm uitgespuwd. Het werkproces begint direct extreem bij opener To Appease waar de toonhoogte van de gitaarakkoorden wordt bepaald door het manipuleren van de afspeelsnelheid van de bandrecorder.

Aidan Baker & Dead Neanderthals – Cast Down And Hunted

Elk jaar bezoek ik de Onafhankelijke Label Markt om onder meer nieuwe uitgaven aan te schaffen van Moving Furniture Records. Meerdere albums van dat label verdienen een plaats in dit lijstje, zoals de experimentele ambient van Bruno Duplant (du silence des anges) of Elif Yalvaç (Vection). Mijn keuze is uiteindelijk gevallen op de twee plaatlange drones van de samenwerking tussen Canadese gitarist Aidan Baker en het Nederlandse duo Dead Neanderthals. Een massieve muur ter bescherming van het naderende onheil.

Comes • Veldman – Manifest Exodus

Hessel Veldman nam onlangs afscheid als coördinator en redacteur Eigentijdse Muziek/Crosslinks van de Concertzender waar hij twintig jaar geleden begon met het maken van muziekprogramma’s. Hij heeft nu nog meer tijd voor het maken van eigen muziek, iets waar hij zich al sinds de jaren zeventig mee bezighoudt. Begin dit jaar verscheen Manifest Exodus, een album samen met Martijn Comes. Op zoek naar licht via donkere ambient en drones. De presentatie van Veldmans volgende album (samen met Marianna Maruyama) staat voor 23 januari 2025 gepland in OCCII met onder meer de terugkeer van de band Gorgonzola Legs.

Ibelisse Guardia Ferragutti & Frank Rosaly – MESTIZX

Als ik niet had opgelet stond deze top 10 volledig in het teken van uitgaven van International Anthem Recording Co., een van de meest in het oor springende avontuurlijke jazzlabels van de laatste jaren. Het label is gestart in Chicago waar ook drummer Frank Rosaly vandaan komt. Net als de in Bolivia geboren zangeres en performer Ibelisse Guardia Ferragutti woont hij in Amsterdam. De twee muzikanten haalden voor het album MESTIZX inspiratie uit hun Boliviaanse, Braziliaanse en Puerto Ricaanse roots in een zoektocht naar hun identiteit als muzikale nomaden. Latijns-Amerikaanse ritmes gaan moeiteloos samen met invloeden uit avant jazz, art punk, electronica en postrock.

Jeff Parker ETA IVtet – The Way Out Easy

Naast onder meer de Concertzender is Mixcloud een plek voor het (her)ontdekken van nieuwe muziek en vergeten klassiekers. Een van mijn favoriete programma’s is nog steeds de KOSMOS KLUB die Ajay Saggar samenstelt voor het Rotterdamse Radio WORM en Slack City Radio uit Brighton. Saggar plukt spontaan platen uit allerlei stijlen uit zijn collectie en laat met veel enthousiasme recente aanschaffen horen. Het meeste komt van krakend vinyl, dus er blijft wel eens een plaat hangen. Als een track een hele plaatkant in beslag neemt dan draait de dj die in complete vorm, zoals Late Autumn, de B-kant van het dubbelalbum The Way Out Easy van gitarist Jeff Parker met ETA IVtet (dat verder bestaat uit bassist Anna Butterss, drummer/percussionist Jay Bellerose en saxofonist Josh Johnson), een prachtig kalm opgebouwde melancholische improvisatie waarin niemand de hoofdrol opeist. Na het horen van Late Autumn bestelde ik The Way Out Easy direct bij Amsterdamse platenzaak Rush Hour.

Neighbours Burning Neighbours – Burning Neighbours

Burning Neighbours kon dankzij crowdfunding gerealiseerd worden. Het duurde even voordat het resultaat aan de wereld gepresenteerd werd, maar het was het wachten meer dan waard. Noise en melodie zijn in harmonie in nummers vol onverwachte wendingen. Emoties verspringen soms binnen een paar maten van kleur. Een schreeuw komt uit in een fluistering en gitaarakkoorden schuren als slijpstenen links en rechts in het geluidsspectrum tegen elkaar. Van vonk tot vlam tot ontlading.

Orchestre Tout Puissant Marcel Duchamp – Ventre Unique

Ventre Unique van het Zwitserse collectief Orchestre Tout Puissant Marcel Duchamp is een dartele avant-gardistische fusie van postpunk, folk, krautrock en Afrikaanse ritmes die me terugbrengt naar de tijd van genre-overschrijdende muziek uit de jaren tachtig van bijvoorbeeld OTPMD’s landgenoten Debile Menthol en labels als Crammed Discs en RecRec Music.

somesurprises – Perseids

Van alle platen in dit lijstje heb ik een fysiek exemplaar in huis, behalve van Perseids. Twee leden van de band somesurprises deden in 2024 een korte Europese tournee zonder merchandise op zak. Hopelijk komt de volledige band komend jaar alsnog naar Nederland. De band uit Seattle speelt een combinatie van dreampop en shoegaze, twee genres die ik niet bepaald volg. De dreamgaze van somesurprises is een wereld apart vanwege de elegante arrangementen en de zuivere engelenzang van Natasha El-Sergany.

Astrid Sonne – Great Doubt

Op het derde album van Deense componist en altviolist Astrid Sonne is de stem meer naar de voorgrond getreden, niet voor melodieuze uithalen, maar voor haast onbewogen gestelde vragen en uitingen van twijfels genesteld in arrangementen waarin songstructuren de confrontatie aangaan met experiment.

TRAINING with Ruth Goller – threads to knot

Bassist, componist en vocalist Ruth Goller had een productief jaar met de uitgave van haar tweede soloalbum Skyllumina en de heruitgave van het debuut Skylla uit 2021. Goller zingt op beide platen, alleen of in koor, al improviserend over verschillend gestemde baspatronen waarbij flageoletten de boventoon voeren. Op het album met het Duitse duo TRAINING klinkt haar sporadische zang galmend in de verte en gaat het zware basgeluid regelmatig door vervormingsapparatuur. De vrije improvisaties zijn tot stand gekomen door middel van het procedé cadavre exquis waarbij muzikanten thema’s, patronen en noten aan elkaar doorgeven waarvan de compositielogica pas gaandeweg duidelijk wordt. De uitkomst is ook voor de luisteraar telkens een (prettige) verrassing.

Albums (heruitgaven – alfabetisch)

• Aphrodite’s Child – 666 (1972)
• CHBB – CHBB (compilatie – 1981)
• Gastr Del Sol – We Have Dozens Of Titles (compilatie – 1993-1998)
• Grupo De Improvisacion Tercer Mundo – Un Hilo De Luz (1989)
• Noah Howard – Patterns (1973)
• Ike Yard – 1982
• Okay Temiz – Drummer Of Two Worlds (1980)
• Throbbing Gristle – The Third Mind Movements (2009)
• Toru Yamanaka & Teiji Furuhashi / Dumb Type Theater – Every Dog Has His Day (1985)
• Toru Yamanaka & Teiji Furuhashi / Dumb Type Theater – Plan For Sleep (1986)

Een selectie van muziek uit 2024 is te beluisteren via mijn account op Mixcloud.

Concerten (chronologisch)

Een van de beste optredens die ik in 2024 zag, was geen concert maar een marathonperformance tijdens het Holland Festival. Voor zijn project Sisyphe verplaatste de Canadese kunstenaar Victor Pilon twaalf dagen achter elkaar, zes uur per dag met een simpele schep een zandheuvel van de ene naar de andere kant in het Transformatorhuis op het Amsterdamse Westergasterrein. Hij nam zijn taak als scheppend kunstenaar wel heel erg letterlijk. Zijn inspiratie was het essay De mythe van Sisyphus van Albert Camus over een personage uit de Griekse mythologie dat, door de goden gestraft vanwege zijn hoogmoed, een grote ronde steen naar de bergtop moest verplaatsen om het voorwerp daar vervolgens naar beneden te zien rollen waarna hij weer opnieuw moest beginnen, tot in het oneindige. Een man met een schep en een hoop zand klinkt op papier niet bijster interessant, maar tijdens de kleine twee uur dat ik van het schouwspel meemaakte gebeurde te veel om hier even kort samen te vatten. Het was een louterende ervaring, deels veroorzaakt door de manier waarop Pilon de toeschouwers bij zijn project betrok. We waren niet alleen getuige van zijn op het eerste oog weinig zinvolle activiteit, maar werden ook uitgenodigd hem te helpen wanneer hij even bij moest komen van de fysieke arbeid. Door de schep over te nemen, even vast te houden en elkaar in de ogen te kijken werd het absurde (of, zoals u wilt, zinloze) bestaan draaglijk, al was het maar voor heel even.

• Abstract Concrete (OCCII, 1 februari)
• Library Card (Paradiso, 22 april)
• The Messthetics & James Brandon Lewis (Tolhuistuin, 23 mei)
• Vanity Project (Zaal 100, 14 september)
• Einstürzende Neubauten (TivoliVredenburg, 24 september)
• The Ex (Paradiso, 25 september)
• Tramhaus + Neighbours Burning Neighbours + Texoprint (Paradiso, 2 oktober)
• somesurprises (OCCII, 18 oktober)
• Party Dozen + Water Damage (OCCII, 7 november)
• Pascal Plantinga & friends (Paradiso, 10 november)

Boeken (alfabetisch)

Boeken namen sinds vorig jaar meer tijd in beslag dan films en dat is in 2024 niet minder geworden. Literatuur en film gaan mooi samen in Lichtspel, de Nederlandse vertaling van Daniel Kehlmanns Lichtspiel (2023). Op de kaft staat een illustratie van een scène uit Die Büchse der Pandora (1929), het zwijgende meesterwerk van Duitse filmregisseur G.W. Pabst. Het boek begint later, wanneer Pabst zijn Amerikaanse filmcarrière ziet stranden na de flop A Modern Hero (1934), vanwege familieomstandigheden terugkeert naar Duitsland en daar zijn werk voortzet onder de naziheerschappij. Er moet brood op de plank, tegen beter (ge)weten in. Hoogtepunt van het boek is de moeizame productie tijdens oorlogstijd van wat de regisseur zelf beschouwt als zijn potentiële laatste meesterwerk.

Dit zijn de overige memorabele boeken die ik in 2024 heb gelezen:

• Askruis (Antoine Sénanque) – Een middeleeuwse thriller met de pest als aanstichter.
• Blue Sisters (Coco Mellors) – Rouwverwerking in New York.
• Caledonian Road (Andrew O’Hagan) – De gestage afbrokkeling van het Verenigd Koninkrijk na Brexit.
• Het Gele Huis (Mieko Kawakami) – Een schrijnend drama over ongehuwde, laagopgeleide vrouwen overlevend aan de rand van de Japanse maatschappij.
• The God Of The Woods (Liz Moore) – Thriller over verdwijningen in Amerikaans vakantiepark legt klassenverschillen bloot.
• De Bewaring (Yael van der Wouden) – De Holocaust klopt aan bij een huis in naoorlogs Overijssel.
• James (Percival Everett) – The Adventures of Huckleberry Finn gezien vanuit het perspectief van een ontsnapte slaaf.
• Het Late Leven (Bernhard Schlink) – Een berustende vertelling over de kunst van het loslaten.
• Faxen aan Ger 6: Ik Kus Uw Handen Duizendmaal (Nicolien Mizee) – Openhartige en vaak grappige observaties over dagelijks menselijk gedrag.
• Long Island (Colm Toibin) – Hoe te ontsnappen aan benauwende kleine leefgemeenschappen zoals de aangetrouwde familie of een klein dorp waar iedereen elkaar kent.
• Orbital: A Novel (Samantha Harvey) – Het zicht vanuit een rond de aarde draaiend ruimtestation werpt op ontroerende en poëtische wijze een relativerend licht op ons nietige en kwetsbare aardse bestaan.
• Playground (Richard Powers) – Natuur en AI staan tegenover elkaar in een boek waarin de lezer op het verkeerde been wordt gezet.
• The Third Realm: A Novel (Karl Ove Knausgård) – In het derde deel van de reeks Morning Star worden iets meer vragen beantwoord over de invloed van een blackmetalband op de verschijning van een onverklaarbaar hemellichaam en het opstaan van de doden, maar er blijven nog heel veel raadsels over om met smacht uit te kijken naar de volgende delen.
• Wolf (Lara Taveirne) – Rouwverwerking in Vlaanderen.

Films (Blu-rays) The Agitator: Three Provocations From The Wild World Of Jean-Pierre Mocky

Vorig jaar ging het label Radiance van start met het uitgeven van minder bekende en soms totaal vergeten parels uit de wereldcinema. Ik had me voorgenomen om elke uitgave blind aan te schaffen, maar de stroom Blu-rays bleek niet bij te houden. Ik beperkte me dit jaar uiteindelijk tot wat ik bij Concerto in de schappen tegenkwam. Meerdere aangeschafte schijfjes liggen nog steeds te wachten om uit het plastic gehaald te worden. Een van de uitgaven waar ik het meest naar uitkeek was de box met drie films uit de jaren tachtig van Franse regisseur Jean-Pierre Mocky (1929-2019). Mocky had een krachtige visuele stijl en een scherp oog voor opvallende locaties. Na het zien van het labyrint aan vervallen straatjes in het plaatsje Annonay, dat in horrorfilm Litan (1982) tijdelijk een fictieve naam heeft gekregen, staat de Ardèche al een tijdje hoog in mijn lijstje met gewenste vakantiebestemmingen. En als het festival van de doden in Annonay geen jaarlijkse traditie is, dan zou het alsnog geïnitieerd mogen worden om de mysterieuze nachtmerrie weer tot leven te wekken. In de naargeestige satire Kill The Referee (1984) achtervolgen opgefokte voetbalsupporters een scheidsrechter en diens vriendin tot aan hun woning in het fotogenieke Les Espaces d’Abraxas dat later ook als filmlocatie gebruikt zou worden in onder meer Brazil (1985) en The Hunger Games: Mockingjay – Part 2 (2015). Derde film Agent Trouble (1987) sprak me iets minder aan, ondanks de aanwezigheid van Catherine Deneuve.

Closed Circuit (Giuliano Montaldo, 1978)

Eind jaren zeventig zag ik als tiener een Italiaanse televisiefilm over een moordmysterie dat zich afspeelt in een bioscoop tijdens de matineevoorstelling van een western. Het einde ben ik nooit vergeten, maar de titel wel. Een internetrubriek van Hans Beerekamp voor vragen over vergeten filmtitels maakte tientallen jaren later duidelijk dat ik niet de enige was op wie de film indruk had gemaakt. Het bleek te gaan om Closed Circuit (originele titel: Circuito Chiuso). De film was geschikt om in bioscopen te draaien, maar dat is er nooit van gekomen, op een enkele festivalvertoning na. Dit jaar verscheen in de VS eindelijk een versie op Blu-ray met allerlei interessante extra’s. De onderliggende kritiek op de toenemende invloed van film en televisie was me indertijd ontgaan, daarvoor was ik te veel bezig met het oplossen van het raadsel. Over de inhoud zal ik verder niets verklappen. Een verhaal van Ray Bradbury was in ieder geval een uitgangspunt, dus dan weet de kenner in welke hoek je het moet zoeken.

Overige heruitgaven:

• Dogfight (Nancy Savoca, 1991) Criterion
• Faraon (Jerzy Kawalerowicz, 1966) Second Run
• I, Excecutioner (Tai Kato, 1968) Radiance
• Lone Star (John Sayles, 1996) Criterion
• The Outcasts (Robert Wynne-Simmons, 1982) BFI
• Trenque Lauquen (Laura Citarella, 2022) Radiance

Teleurstellende heruitgave: The Linguini Incident (Director’s Cut)

David Bowie had gevoel voor humor, maar dat maakte hem nog geen komisch talent. De zanger wist dat hij vanwege zijn gebit ongeschikt was als love interest in een romantische komedie. Desondanks deed hij een poging in de Amerikaanse misdaadkomedie The Linguini Incident (1991). De film kreeg het groene licht van producer Arnold Orgolini die wel heel snel tevreden was met de eerste versie van het script dat regisseur Richard Shepard samen met Tamar Brott had geschreven tijdens een kortstondig hotelverblijf. De producer verwachtte waarschijnlijk een Desperately Seeking Susan II met eveneens Rosanna Arquette in de hoofdrol. Na een moeizaam maakproces, met financiering uit dubieuze bronnen en nog wat extra geld uit Bowie’s eigen zak, werd de film uit Shepards handen genomen en tot een versie gemonteerd waar hij zelf niet achter stond. De Amerikaanse première werd overschaduwd door rellen in Los Angeles na de vrijspraak van de politieagenten die Rodney King een jaar eerder hadden mishandeld. Dit jaar verscheen de director’s cut in een uitgebreide Blu-ray-uitgave inclusief het origineel. De nieuwe versie is korter, maar niet beter. Het gaat al helemaal mis wanneer in de openingsscène in een heel lelijk geel lettertype een totaal overbodige introductie wordt gegeven als vervanging voor weggeknipte scènes. De komische timing laat te wensen over omdat de acteurs zo te zien gedeeltelijk aan het improviseren zijn. De met veel plezier in een bijrolletje acterende Marlee Matlin is samen met het Dali-achtige decor van het restaurant een van de weinige lichtpuntjes. Cameraman Robert Yeoman zou later tot grote hoogten reiken in films van onder meer Wes Anderson.

Films in de bioscoop (alfabetisch)

Dit jaar ging ik beduidend minder vaak naar de bioscoop. Het was eenvoudiger geweest een lijst samen te stellen met de beste films die ik in 2024 niet heb gezien, zoals Bird, Los Delincuentes, A Different Man, Do Not Expect Too Much From The End Of The World en Soundtrack To A Coup d’État. Met wat schraapwerk heb ik een redelijk gevarieerde top tien bij elkaar verzameld met een moderne screwball-komedie, een Italiaans schelmenavontuur, een Iraanse opgestoken middelvinger, Australische dystopische sciencefiction, een Poolse aanklacht tegen politiek misbruik van vluchtelingen, een Belgisch potentieel liefdesverhaal met mos, een lesbische neo noir, een boeddhistische film die deels met gesloten ogen ervaren kan worden, een kantoorkomedie over doodsverlangen en een Holocaustfilm met personages die denken dat ze niet gadeslagen en beoordeeld worden (door ons, de geschiedenis en/of God zelve).

• Anora (Sean Baker)
• La Chimera (Alice Rohrwacher)
• Critical Zone (Ali Ahmadzadeh)
• Furiosa: A Mad Max Saga (George Miller)
• Green Border (Agnieszka Holland)
• Here (Bas Devos)
• Love Lies Bleeding (Rose Glass)
• Samsara (Lois Patiño)
• Sometimes I Think About Dying (Rachel Lambert)
• The Zone Of Interest (Jonathan Glazer)

Het gebeurt niet vaak dat ik mail ontvang van muzikanten die op het punt staan nieuwe muziek uit te brengen. Meestal ben ik niet in de gelegenheid daar iets op deze site mee te doen. Laat ik deze maand afsluiten door een uitzondering te maken en enkele woorden te wijden aan het Italiaanse Passepartout Duo, het Groningse project Sleeper Nell en de recente cd+10″ van Pascal Plantinga.

Eind deze maand verscheen het vierde album Argot van het Italiaanse Passepartout Duo. Nicoletta Favari en Christopher Salvito reisden vorig jaar naar Stockholm om in de Electronic Music Studio opnamen te maken met het Serge System, een modulaire synthesizer uit de jaren zeventig. In de meeste nummers op Argot gaat een akoestische piano een dialoog aan met de machine. De piano neemt als eerste het woord waar de synthesizer vervolgens op reageert door de noten om te buigen, te verwringen of uit te rekken. Het is een proces dat herinnert aan de compositie On The Other Ocean (1978) van de Amerikaanse componist David Behrman.

Behrman gebruikte een computer voor zijn muziekwerk, Passepartout Duo beperkt zich in compacte nummers tot analoge apparatuur. Onrustige en atonale partijen worden afgewisseld met ingetogen en harmonieus spel. Het duet Back In Time is melancholische ambient. Het koortsachtige Uncommon wordt begeleid door een jazzy klinkende contrabas. in Colorful Quartz fladderen twee Japanse fluiten. Het kalme Kissing In The Park, Briefly gaat vergezeld van een strijkkwartet dat terugkeert in afsluiter Viols and Violas, in Mus. De oprispingen van de synthesizer zorgen voor prettige onvoorspelbaarheid en avontuurlijke muziek die gelukkig nergens afdaalt richting wollige neoklassiek.

Intermezzo: Sleeper Nell – Earth Quake

Sleeper Nell is singer-songwriter Pieternel Teekens uit Zuidhorn. Begin deze eeuw liet ze van zich horen met het folkduo Mama’s Homemade Dress. De recensie die ik indertijd over hun demo schreef is niet meer te achterhalen, maar in mijn herinnering was het een positieve. Na vijftien jaar stilte kreeg Teekens in 2022 weer inspiratie voor het schrijven van nieuwe liedjes. Ze treedt ook op met de Peter, Pieternel en Meindert Show, samen met Peter de Haan en Meindert Talma. Begin dit jaar nam ze in Studio AudioGijs ambachtelijke alternatieve folksongs op voor het album Vanilla Town. Wat in openingsnummer As A Game direct opvalt is dat Sleeper Nell excelleert in meerstemmige zang. Vanilla Town komt eind januari 2025 uit. De single Earth Quake is een eerste voorproefje.

Pascal Plantinga – Das Volk ist ein Fressender Kadaver

Vorige maand kreeg ik een uitnodiging in de mailbox voor de albumpresentatie van Pascal Plantinga in Paradiso Amsterdam. Zondag 10 november stond toen al genoteerd in mijn agenda, want het middagprogramma bevatte niet alleen Plantinga maar ook bevriende muzikanten uit verschillende generaties zoals de drie leden van It Dockumer Lokaeltsje. Dangerous times demand dangerous songs, vermeldt de sticker op de hoes van Das Volk ist ein Fressender Kadaver. Wat zijn gevaarlijke liedjes? Ontploffen die na vijf minuten? De muziek van Plantinga is vooral onheilspellend, alsof de luisteraar door fluisteringen een donkere steeg in wordt gelokt. Het album is een neo noir soundtrack voor een wereld in onomkeerbaar verval. De witte vredesduif uit Paloma Blanca (gecoverd in cd-afsluiter Bird In Disguise) is een bedreigde diersoort geworden. De ambient pop en knetterende elektronische ondergrond, met hulp van Duitse producer Pyrolator, heeft in combinatie met fluisterzang en blaasinstrumenten wel iets weg van latere Residents. De teksten bieden genoeg plaats voor kwinkslagen en knipogen zodat je aan het einde van de rit meer opgewekt dan somber uitstapt.

De presentatie van het album vond op een roerige zondagmiddag plaats in de veilige omgeving van de (schuil)kelder in Paradiso. Oscar Smit stond aan het roer achter de draaitafels. Ter afsluiting hierbij nog enkele foto’s en een video van Plantinga samen met speciale gast Gary Lucas.

Openingsact Carmen Jaci It Dockumer Lokaeltsje Pyrolator DJ Oscar Smit

De cd + 10″ Das Volk ist ein Fressender Kadaver is verkrijgbaar via het label Blowpipe.

Het 45-jarig jubileum van The Ex werd gisteravond uitgebreid gevierd in Amsterdam. Doorweekte bezoekers trokken een spoor van regenwater richting de ingang van een uitverkocht Bimhuis. In de zaal en in het café traden bevriende muzikanten op in diverse bezettingen. Hieronder vind je een beeldverslag aan de hand van kiekjes en een video.

Zea met Tsead Bruinja en Michelle Samba

Terwijl hoosbuien het zicht op de stad vertroebelden opende Zea het jubileumfestival in het café, samen met dichter Tsead Bruinja en drummer Michelle Samba. Harald Austbø voegde zich tijdens het slotnummer bij het trio voor geïnspireerde en vooral ongeremde stemkunst.

Han Bennink, Guro Kvåle en Farida Amadou

In de grote zaal probeerden slagwerker Han Bennink en Noorse trombonist Guro Kvåle boven de ritmische noise van Belgische bassist Farida Amadou uit te komen. Een versplinterde drumstok en een vluchtende bekken zochten dekking tussen het publiek.

Terrie, Ken Vandermark, Misale Legesse en Emma Fischer

Terrie Ex ging een duel aan met rietblazer Ken Vandermark. Hun improvisaties werden, voor zover mogelijk en wenselijk, in goede banen geleid door drummer Misale Legesse. Emma Fischer liet zich ter plekke door de muziek inspireren tot het maken van drie schilderijen.

Marion Coutts en Andy Moor

Na de pauze startte gitarist Andy Moor kale ritmische elektronische geluiden voor een korte set samen met Marion Coutts, de vocalist/trompettist met wie hij vroeger in de Schotse band Dog Faced Hermans speelde. Toen Coutts het zittende publiek vroeg op te staan uit de rode banken werd daar tot haar eigen verrassing massaal gehoor aan gegeven. Tussen de staande mensen was een origineel T-shirt van Dog Faced Hermans te spotten. Presentator Guy Peters droeg op zijn beurt een spatieloos T-shirt van Nomeansno. (Quizvraag: wat is de directe connectie tussen Dog Faced Hermans en Nomeansno?).

Katherina Bornefeld en Frank Rosaly

The Ex-slagwerker Katherina Bornefeld en Frank Rosaly kennen elkaar van hun bijdrage aan de muzikale theatervoorstelling Eros van Schweigman& in samenwerking met DOX. De muzikanten waren dus goed op elkaar ingespeeld voor een tweekoppige drumsolo die tot een staande ovatie leidde.

G.W. Sok

Voormalige The Ex-vocalist G.W. Sok had voor deze gelegenheid een paar van zijn Engelstalige gedichten geselecteerd met onder meer herinneringen aan reizen in een bandbus. De zeer productieve Sok heeft ook dit jaar weer een album uitgebracht: As We Speak, samen met elektronische muzikant Dream Skills (Donald Grant McLean).

De optredens van Kiss My Knoblauch en Lena Hessels heb ik helaas gemist omdat ze speelden in een afgeladen Bimhuiscafé en omdat het iets te gezellig was in de grote zaal. Daar hadden we een mooie plek weten te bemachtigen voor het optreden van jarige The Ex zelf. Tegen het einde van het optreden probeerden Kvåle, Vandermark en Xavier Charles vanaf de zijlijn The Ex omver te blazen. Alleen de versterker van Terrie raakte even van slag, maar dat euvel werd dankzij dochter Lena uiteindelijk verholpen.

Etenesh Wassie, Arnold de Boer en Misale Legesse

Xavier Charles en Misale Legesse keerden terug voor de begeleiding tijdens het afsluitende optreden door Ethiopische zangeres Etenesh Wassie. Arnold de Boer kwam uit de schaduw voor een vrolijke pas de deux met Wassie om daarna de gitaar op te pakken voor extra muzikale ondersteuning.

Meer video’s van The Ex in het Bimhuis vind je op de videokanalen van mauri d en info4allat.

Drie bands die geprogrammeerd stonden op het afgelopen festival Le Guess Who brachten vorige week ook een bezoek aan OCCII in Amsterdam. We zagen de terugkeer van de markante verkleedpartij Ak’Chamel, werden platgewalst door het Australische duo Party Dozen en in trance gebracht door het Amerikaanse collectief Water Damage.

De eerste act van de avond was een primitief ritueel verzorgd door twee ontheemde sjamanen. Het interstellair reizende duo Ak’Chamel, The Bandylegged Riders of the Ill-Promised Sun begon het optreden met een wandeling door het publiek. De ene muzikant schreeuwde en trommelde op een tamboerijn terwijl zijn kompaan blies op een inheems blaasinstrument. Op het podium was in de tussentijd een mist opgetrokken waar de twee gemaskerde personages zich door lieten omringen voor de rest van de set. Het optreden was in vergelijking met de vorige keer in OCCII iets heftiger, met harde klappen op een floor tom en elektrisch versterkte noten op een gitaar waar een bezem uit de hals stak. De twee riepen beurtelings of tegelijkertijd onverstaanbare bezweringen door de microfoon. Het masker van de linker sjamaan belemmerde zijn uitzicht en maakte het een uitdaging om een houten fluit te bespelen. Om onduidelijke redenen imiteerde hij met mimebewegingen het gitaarspel van zijn muzikale partner. Met een behandschoende hand tikte hij tegen zijn eigen hoofd om aan te geven dat hij zijn bandgenoot maar een rare snuiter vond. Tegen het einde van de set ging hij op de rand van het podium zitten om te murmelen en te krijsen, begeleid door gitaar en uit het niets opdoemende koorzang dat leek opgeroepen uit de geestenwereld. Muzikaal gezien was het slot het interessantste moment van een optreden dat door de muzikanten zelf nauwelijks serieus genomen werd.

Ak’Chamel

Vanaf Party Dozen gingen volume en tempo flink omhoog. Drummer Jonathan Boulet van het duo uit Sydney, Australië gooide meteen vanaf het eerste nummer de beuk erin. Saxofonist Kirsty Tickle blies met windkracht 11 door haar instrument. Haar riffs en solo’s klonken vanwege allerlei effectpedalen alsof een rockgitarist op het podium stond te springen. Tijdens het zingen bracht Tickle het bekeruiteinde van de sax rond haar mond als alternatief voor een microfoon. Het nummer Money & The Drugs klonk als een opgevoerde versie van The Stooges met heel veel Steve Mackay in plaats van Iggy Pop. Boulet zette met zijn linkerhand samples in werking van zware piano’s, punkgitaren en subsonische bassen. De allerlaagste bassen drukten benauwend tegen borstkassen van de toehoorders. Party Dozen zorgde voor genoeg opwinding op het podium om het publiek hevig in beweging te zetten, maar daar was het blijkbaar nog te vroeg voor op de avond.

Kirsty Tickle van Party Dozen

Het collectief Water Damage uit Austin, Texas paste nauwelijks op het OCCII-podium. De acht muzikanten, onder wie gastgitarist Ajay Saggar, hadden weinig bewegingsruimte tussen de vele versterkers en twee drumstellen. Rechts achterin harkten een violist en cellist op hun snaren. Naast hen kroop een muzikant met een zelfgemaakt strijkinstrument. Hij droeg een hoodie met het logo van het label Trance Syndicate, een naam die ook passend was geweest voor wat Water Damage voortbracht. In het midden speelde een bassist een traag loopje dat bestond uit slechts vier noten. Naast hem pakte een gitarist een strijkstok. Door meerdere vele strijkers klonk de ongeveer een half uur durende massieve drone die Water Damage veroorzaakte als de orkestversie van The Velvet Underground met heel veel John Cale.

Water Damage

Maximale herhaling en minimale afwijking is het motto, wat ook gold voor het spel van de twee tegenover elkaar zittende drummers. Ze speelden een kalme 6/8-maat met ditmaal de nadruk op de eerste en de zesde tel. De linkerdrummer had een bekken en hihat om elke tel op aan te slaan. Slechts een paar keer voegde de bekken- en hihatloze drummer rechts (die we herkenden als Thor Harris van onder meer Swans) een roffel op de snaredrum toe. De ritmische begeleiding was trager en daardoor minder swingend dan op het album In E en het eerste optreden dat de band een avond later tijdens festival Le Guess Who in Utrecht zou geven. In OCCII klonk het machtige Water Damage alsof de band cirkels draaide in een langzame, in zichzelf gekeerde processie.

Video’s van de optredens zijn terug te vinden op het YouTube-kanaal van mauri d.

Op uitnodiging van muzikant Ajay Saggar maakten het Schotse trio Brenda en het Amerikaanse duo somesurprises afgelopen week hun debuut op het Europese vasteland. De eerste van drie Nederlandse shows was vrijdag in OCCII, Amsterdam.

De avond werd geopend door Princess Paradox. Het duo is zo nieuw dat er, op de concertaankondiging na, geen spoor op internet van is terug te vinden. Vrijdag stonden de twee bandleden in OCCII voor het eerst op het podium. Op de achtergrond ging de drumster als een hele jonge John Bonham de trommels en bekkens te lijf. Vooraan speelde de zangeres eenvoudige akkoorden op gitaar tijdens liedjes over avonturen in het dagelijkse en nachtelijke leven. De opgewekte, Amerikaans klinkende aankondigingen verraadden nergens zenuwen. De volle zangstem won per nummer aan sterkte in punky liedjes die je in de jaren negentig had kunnen tegenkomen op een label als Kill Rock Stars. De twee muzikanten hadden zo te zien de meeste fans naar OCCII weten te trekken. Het is bij andere bands meer dan eens voorgekomen dat na het slotakkoord de aanhang samen met de openingsact vertrekt en de resterende optredens plaatsvinden voor een bijna lege zaal. Dat was afgelopen vrijdag gelukkig niet het geval. Princess Paradox en hun vrienden keerden terug om het feestje verder te vieren, aangewakkerd door tweede band Brenda uit Glasgow.

Brenda

Brenda heeft thuis in Schotland onlangs opgetreden in het voorprogramma van Franz Ferdinand. De show in OCCII was het Nederlandse debuut. Het trio klinkt alsof de zangeressen van The Human League alle mannelijke bandleden uit de repetitieruimte hebben gebonjourd om ongestoord met alle synthesizers te kunnen spelen. De warme analoge elektronische klanken brengen de luisteraar terug naar de iets mindere duistere kant van de jaren tachtig. Het bandgeluid, in combinatie met vrolijk feministisch engagement, laat ook de invloed horen van Le Tigre. Mannen moeten het ontgelden in nummers over varkens en psychopaten met teksten in een Schots accent waarin ook een Nederlandse tongval is te bespeuren. Er vielen vrijdag meerdere pauzes tussen de nummers voor het opnieuw afstellen van het monitorgeluid, maar wanneer daarna werd afgetikt ging de vaart er weer in en kon er volop gedanst worden voor wie dat wilde. De staanblijvers knikten welwillend mee met de driestemmige samenzang, een van de sterke troeven in Brenda’s repertoire.

somesurprises

Op het album Perseids is somesurprises een kwartet met een vol dreampopgeluid. De band uit Seattle was tijdens de korte Europese tournee gehalveerd tot Natasha El-Sergany (zang/gitaar) en Josh Medina (synthesizer/effecten). Zonder ritmesectie was het duo genoodzaakt de liedjes uit te kleden en de kracht van verstilling op te zoeken. Dat pakte in OCCII heel goed uit, zelfs bij een publiek dat kort daarvoor stond te springen bij Brenda. We werden aangemoedigd te gaan zitten en dat deed een groot deel van de aanwezigen dan ook. De muziek begaf zich in Amsterdam in etherische regionen waarin acts op bijvoorbeeld het label Kranky zich doorgaans begeven, zoals Jessica Bailiff, Grouper, Valet en Windy & Carl. De spacerock van Flying Saucer Attack en Spiritualized spookte ook door de nummers. Ze hadden uitgesponnen kunnen worden en eindeloos door de ruimte mogen zweven, maar werden bewust beteugeld door de structuur van folkliedjes. De bergbeekzuivere fluisterzang van El-Sergany en de fragiele schoonheid van de muziek bleken bestand tegen stoorzenders. Het nummer Late July werd bijna verpest door de jongen die de hele avond druk aan het bewegen was en me met veel nadruk in het Engels verzekerde dat hij niet dronken was. Je hoort zijn geklets en ritmedove geklap in deze video.

Video’s van somesurprises in OCCII zijn te vinden op het YouTube-kanaal van martinxoxo.