27 mei 2015

De comeback van de Casio VL-Tone VL-1

Door Gert Verbeek

De Casio VL-Tone VL-1 is een onhandig toetsinstrument dat kleiner is dan een gemiddelde melodica. Het was begin jaren tachtig een leuk en vooral betaalbaar hebbedingetje voor kinderen. Niemand had kunnen vermoeden dat het instrument een rol zou spelen op hitsingles. Dit jaar kwam ik erachter dat er nog steeds bands zijn die de kleine Casio tijdens optredens gebruiken.

De Duitse band Kraftwerk maakte in 1981 met hun Pocket Calculator niet alleen rekensommen maar ook composities. By pressing down a special key, it plays a little melody. Pocket Calculator is afkomstig van hun invloedrijke album Computerworld. Kraftwerk stond aan de basis van house en voorspelde terloops een computergestuurde wereld die ons tegenwoordig zeer bekend voorkomt. Hun muzikale rekenmachine bestond echter al in 1981 en was voor 99 gulden onder meer te koop bij de V&D.

De Casio VL-Tone VL-1 heeft drukknopjes in plaats van toetsen. Volwassen handen met vlezige vingers zullen moeite hebben met het spelen van akkoorden. De paar dunne geluiden waar je uit kunt kiezen zijn viool, piano, fluit en gitaar waarbij je er van verzekerd bent dat die niet klinken als viool, piano, fluit en gitaar. Zelfs de keuze fantasy klinkt fantasieloos. De tien beschikbare voorgeprogrammeerde ritmes bestaan uit dunne piepjes en klikjes. Je kunt wisselen tussen drie octaven, het ritme versnellen of vertragen en de volumebalans regelen tussen melodie en ritme. De enige interessante functie is de ADSR-knop waarmee je net als bij een synthesizer in staat bent om klanken te bewerken.

Het analoge apparaat heeft geen MIDI-aansluiting en maakt bijgeluiden wanneer je het via de koptelefoonuitgang aansluit op een versterker. Als je een speciale knop indrukt speelt het een kort kinderachtig melodietje. De bijgeleverde leespen zet speciale barcodes om in bekende deuntjes, een optie die je slechts één keer gebruikt om te testen of het werkt. Ik vraag me af wie de Casio VL-Tone VL-1 thuis ooit als rekenmachine heeft gebruikt.

De Casio VL-Tone VL-1 in de videoclip van Trio's Da Da Da

Niemand had kunnen vermoeden dat de kleine Casio een succes zou worden en dat bands er zelfs hits mee zouden scoren. Het openingsmelodietje van Your Woman van White Town wordt naar verluidt op een Casio gespeeld en de Duitse groep Trio gebruikt de ritmebox in hun wereldhit Da Da Da. Andere bekende gebruikers zijn onder meer Apollo 440, Devo, Talking Heads, The Cars, Bloodhound Gang, Deee-Lite, Gorillaz, The Human League en volgens Wikipedia zelfs de producers van Lady Gaga.

Mijn eigen exemplaar blies ik eind jaren tachtig per ongeluk op door het aan te sluiten op een verkeerde adapter. Sindsdien heb ik de Casio enige decennia niet meer in het wild gezien. Daar kwam afgelopen maart verandering in toen ik in de kelder van De Nieuwe Anita in Amsterdam de frisse Utrechtse band Boner Petit zag optreden. De jonge muzikanten speelden opgewekte compacte punkpop en straalden jeugdig enthousiasme uit. Zangeres Annelotte keerde een paar keer noodgedwongen haar rug naar het publiek omdat ze geen andere manier kon bedenken om haar minikeyboard voor de microfoon te houden. De kleine Casio VL-Tone VL-1 was bijna twee keer ouder dan de muzikant, maar klonk ondanks een leeftijd van 36 jaar nog zeer kwiek. Binnen de juiste context en in goede handen kan de onhandige Casio een charmante aanvulling zijn. Het is nog te vroeg om het instrument af te schrijven als een museumstuk.

De Casio in goede handen

Boner Petit is eerder deze maand geselecteerd voor de Popronde die in het najaar zal plaatsvinden in diverse Nederlandse steden.